هنرمند باید شرایط اجتماعی زمان خودش را خوب بشناسد

آرت کافه-علیرضا خورشیدنام:حمیدرضا شهامتی کارگردان نمایش «مافیاطور» در کنار نمایش «گذشته التزامی» صادق نصیری به عنوان نمایش های برگزیده بیست و هشتمین جشنواره تئاتر استان یزد، به دبیرخانه جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر معرفی شد.
شهامتی متولد خرداد سال ۱۳۷۰ است و کار هنری اش را سال ۸۵ و با حضور در کلاس های انجمن سینمای جوانان یزد آغاز کرد. وی با تشکیل گروه هنری دهه هفتادی ها و کارگردانی نمایش «قطار» کار تئاتری خود را آغاز کرده است.
به مناسبت برگزیده شدن نمایش «مافیاطور» در بیست و هشتمین جشنواره تئاتر استان یزد با این کارگردان جوان گفت و گو انجام داده ایم که می خوانید.




از گروه دهه هفتادی ها چه خبر؟
- خدا را شکر حال گروه و اعضای گروه خیلی خوب است.

هنوز هسته اصلی و مرکزی گروه با هم هستید؟ این گروه چگونه شکل گرفت؟
- بله؛ خدا را شکر هسته اصلی گروه که متشکل از عوامل اجرایی و بازیگران این گروه بود، هنوز همکاری و همبستگی خودمان را حفظ کرده ایم. می دانید که در یک کار گروهی نیاز است که اعضای گروه روز به روز خودشان را قوی تر کنند و گروه ما هم از این قاعده مستثنی نیست.
خیلی از مواقع برای تکمیل یا ترمیم گروه جایجایی هایی انجام گرفته، ولی همیشه هسته اصلی پابرجا مانده.
گروه دهه هفتادی ها هفتم فروردین سال ۹۲ با اجرای یک نمایشنامه خوانی شکل گرفت. آن زمان من با شناخت نسبی که از بعضی دوستانم داشتم، هسته مرکزی گروه را تشکیل دادم و اعضای دیگر گروه در مصاحبه های پیش از تولید نمایش شکل گرفت. حامد حکیمی،احسان قانع، علی سخاوت، بهزاد یزدانی، ابوالفضل حسینی پور، فرزانه و آزاده ابراهیمی فرد و من، هسته مرکزی گروه را تشکیل می دهیم.

نام دهه هفتادی ها یعنی چه؟ یعنی یک نفر غیر از دهه هفتادی را به عضویت نمی پذیرید؟
- ما آن سال نسل جدیدی بودیم که می خواستیم کم کم وارد عرصه تئاتر حرفه ای یزد بشویم. می خواستیم در این راستا پرچمدار باشیم و مقابل بعضی از صداهای مخالف بایستم. گروه ما خیلی وقت ها و حتی امروز شماری از تابوها را شکسته است. با انتخاب این اسم هم می خواستیم بگوییم که جوانان هنرمند یزد می توانند حرفی برای گفتن داشته باشند . از طرف دیگر می خواستیم، این اسم در سال های بعد ما را به یاد دوران جوانی و پویایی خودمان بیندازد تا دچار قالب خاص و کلیشه نشویم.
گروه هنری دهه هفتادی ها به تناسب آثاری که می خواهد تولید کند از عوامل و افراد مورد نیازش کمک می گیرد. در اجراهایی که تا به حال داشتیم از جوان دهه شصتی ، هشتادی و حتی کودک دهه نودی هم استفاده کرده ایم.

بیشتر نمایش هایی که روی صحنه برده اید هم برای مخاطب عام جذاب اس وهم به لحاظ اجرا و بازی ها و داستان، به گونه ای است که مخاطب خاص را هم دل زده نمی کند؛ چگونه به این فرمول عوام بفهمد، خواص بپسندد رسیده اید؟
- با احترام به تمامی مخاطبان، اساسا من این دسته بندی خاص و عام را برای تماشاچی ها و کارهایم قائل نیستم. نگاه من این است که ما باید در تولید اثر دقت و کوشش کنیم تا حرف مردم را انعکاس بدهیم. ما باید اثری خلق کنیم که مناسب زمان و جغرافیای خودش هست، به گفته احمد شاملو که می گوید: «چراغ من در این خانه می سوزد» اگر کاری که می کنیم وابسته به زمان و مکان خودش نباشد مورد اقبال عمومی قرار نمی گیرد.
البته شیوه اجرایی و تکنیک های ارائه مفهوم در این موضوع به شدت تاثیر گذار است.

ایده اصلی نمایشنامه هایی که می نویسید از کجا می آید و چگونه نوشته می شود؟
- به نظر من هنرمند باید شرایط اجتماعی زمان خودش را خوب بشناسد و با شگرد هنری خودش کمک کند تا مردم از یک بحران عبور کنند، بنابراین ایده های اصلی نمایش های گروه هنری دهه هفتادی ها عموما با این نگاه از جامعه گرفته می شوند و پس از رسیدن به طرح، با شیوه اجرایی متناسب با خودش اجرا می شوند. شخصا خیلی دوست دارم از متونی که در گروه و با همفکری اعضا تولید می شود استفاده کنم؛ البته مدتی است که بیشتر توان خودم را برای کارگردانی گذاشتم و با اضافه شدن یک نمایشنامه نویس به گروه بیشتر روی هدایت متن نظارت دارم.

چرا برای اجرای نمایش سراغ پردیس سینمایی تک رفتی؟
- هر گروهی سیاست های ویژه‌ای برای عرضه اثر هنریش دارد. من وقتی که می خواستم فعالیت هنری را شروع کنم این جمله را زیاد شنیدم که از کار هنری نمی توان به درآمد رسید، ولی من نگاهم کاملا عکس این نظر که متاسفانه عمومیت هم پیدا کرده بود و هست! به نظر من در یک گروه تا نتوانیم به کاری که انجام می دهیم نگاه حرفه ای داشته باشیم از وقت و عمرمان استفاده درستی نکرده ایم. دوست دارم کاری که انجام می‌دهم در کنار جنبه های هنری که دارد برای خودم و اعضای گروهم جنبه حرفه ای و مالی هم داشته باشد؛ بنابراین برای اجرای نمایش ها، فضاهای گوناگونی را بررسی کردم و اتفاق نظر خوبی با مدیریت مجموعه سینمایی تک پیدا کردم. نظم و انظباط گیشه، استاندارد بودن سالن های نمایش این مجموعه، پارکینگ مناسب و خیلی شرایط دیگر باعث شد ما همکاری خیلی خوبی با پردیس سینمایی تک داشته باشیم.




شرایط اجرای نمایش در پردیس سینمایی تک و سنی نسبتا کوچک چگونه بود؟ راضی کننده بود؟
- بعضی از محدودیت هایی که ممکن است در سالن پردیس سینمایی تک وجود داشته باشد، کم و بیش در همه سالن های نمایش یزد هم وجود دارد، ولی ما با طراحی هایی که داشتیم، توانستیم از همان فضای محدود استفاده کافی ببریم.
ما حاضریم در سن کوچیک اجرا کنیم، ولی مخاطبان ما برای دیدن یک نمایش دغدغه خیلی مسائل، مانند: جای پارک مناسب برای خودرو، صندلی های غیر استاندارد و سالن های سرد و گرم را نداشته باشند. به نظر من امکاناتی که این مجموعه دارد را به سختی می توان در دیگر سالن های نمایش سطح شهر یزد پیدا کرد!

به عنوان مدیر گروه هنری دهه هفتادی ها که در چند سال گذشته کارنامه نسبتا خوبی از خود به جا گذاشته و بی حاشیه و بدون جشنواره زدگی کار کرده اید، چه درخواستی از مسوولان فرهنگی هنری یزد، به ویژه فرهنگ و ارشاد دارید؟
- یکی از عوامل موفقیت ما تا به امروز این بوده که سعی کرده ایم مستقل باشیم و اساسا درخواستی از مسوولان نداشته باشیم، ولی نمی توان لطف بعضی از مسوولان حمایت کننده، مانند ریاست محترم سازمان فرهنگی، اجتماعی، ورزشی شهرداری یزد و بعضی از نهادهای مرتبط، به غیر از ارشاد را نادیده گرفت.

گمان کنم این سومین حضورت در جشنواره تئاتر استان بود، برگزیده شدن و نزدیک شدن به جشنواره فجر چه حسی داشت و دارد؟
- بله، پس از اجرای نمایش «قطار» در بیست و سومین و نمایش «بعد از گودو» در بیست و چهارمین جشنواره تئاتر استان یزد، مدتی بود که به دلایل کاملاً شخصی از فضای جشنواره دور بودم و سعی می کردم برای مردم نمایش تولید کنم، اما از طرفی تجربه فضای جشنواره ای هم برای گروه لازم بود و باید این اتفاق می افتاد. امسال همگرایی بسیار خوبی به واسطه ریاست انجمن نمایش استان ایجاد شد و مشارکت بیشتر گروه های یزد را در جشنواره شاهد بودیم، برای همین رقابت در این میدان برایم خیلی جذاب بود و سعی کردم نمایشی را برای جشنواره آماده کنم که برآمده از توانایی های اعضای گروه باشد که خوشبختانه نتیجه برایم رضایت بخش بود. اگر بخواهم کوتاه جواب بدهم این است که خیلی حس خوبی داشتم.

انتظار برگزیده شدن را داشتید؟
- هرکسی وارد رقابت جشنواره می شود، تمام توان خودش را به کار می گیرد و هیچ گروهی بدون انگیزه نیست. ما هم با همین رویکرد نمایش «مافیاطور» را برای بیست و هشتمین جشنواره آماده کردیم. خوشبختانه بعد از اجرای جشنواره با رضایتی که در بین مخاطبان وجود داشت من جایزه خودم را از آنها گرفتم . داوران هم با توجه به نکاتی که مد نظر داشتند ما را شایسته برگزیده شدن دانستند. من برای یک رقابت سالم وارد کارزار جشنواره شدم و وقتی وارد یک رقابت می شوی باید انتظار همه چیز را داشته باشی.

چند ماه روی متن و اجرا کار کردید؟
-ایده نمایش «مافیاطور» خرداد ماه ۹۸ در ذهنم شکل گرفت و با وقفه هایی که در تولید متن به وجود آمد، حامد حکیمی نویسنده این نمایشنامه، یک ماه پیش از تاریخ جشنواره متن کاملی در اختیار من گذاشت و تغییرات پیشنهادی را هنگام تمرین گروه در متن اعمال می کرد که جا دارد از حامد تشکر و قدردانی کنم.

گویا برای رسیدن به مرحله پایانی جشنواره فجر باید از چند خوان دیگر رد شوی؛ این مراحل چیست؟
- قرار بود که بعد از اعلام برگزیدگان استانی سراسر کشور، جشنواره چارسو برگزار شود و برگزیدگان این جشنواره وارد مرحله نهایی تئاتر فجر بشوند که گویا به دلیل عدم تامین منابع این اتفاق نیفتاد! در حال حاضر کارها به صورت فیلم در حال داوری و ارزیابی هستند.

با این روند موافقید؟
- موافقت یا مخالفت ما دردی را دوا نمی کند! وقتی تصمیم سازی ها بدون هر گونه هماهنگی انجام می شود و حتی با بندهای مندرج در فراخوان تئاتر فجر هم در تناقض است جای حرفی باقی نمی ماند.
در حال حاضر تامین منابع مالی حرف اول را می زند . به نظر من بودجه ای که نیست دارد برای فرهنگ مملکت تصمیم می گیرد. بودجه هم فقط پول را می شناسد نه هیچ کس دیگری را!
اخیرا یکی از مسوولان مصاحبه کرده بود که اگر تامین منابع نشود برگزاری جشنواره برای سال آینده هم در هاله ای از ابهام قرار دارد؛ حالا به نظر شما من با این روند باید موافق باشم یا مخالف؟!

نظرت درباره اجرای عموم نمایش ها پیش از جشنواره تئاتر استان چیست؟
- اجرای عموم پیش از جشنواره تابع خیلی مسائل است؛ مثلاً این که آیا ظرفیت و تعداد سالن ها برای اجرای همه گروه ها جوابگوست؟..‌. ببینید، مسئله فقط اجرا نیست، الان گروه ها در وضعیت مناسب مالی قرار ندارند که صرف عمل به این دستورالعمل هزینه کنند و چند اجرای محدود بروند و نتیجه زحمات گروه بی مزد و نتیجه بماند. به نظرم اگر توانستیم به همه متقاضیان سالن و پلاتو برای اجرای حداقل یک ماه پاسخ مثبت بدهیم آن وقت می توانیم به این بند هم عمل کنیم.

برای اجرای عموم نمایش «مافیاطور» چه تاریخی و چه سالنی را در نظر گرفته ای؟
- البته نمایش «مافیاطور» چند اجرای محدود پیش از جشنواره داشت، قطعا بعد از توافقات نهایی برای مکان مورد نظر، زمان و مکان اجرا از طریق صفحات مجازی گروه اطلاع رسانی خواهد شد.

سخن پایانی...
- اتفاق های خیلی خوبی برای نمایش در سطح تئاتر استان در حال شکل گیری است؛ امیدوارم در سطوح بالاتر هم شرایط لازم برای رشد این هنر فاخر فراهم شود.
تئاتر به عنوان هنری که راوی زندگی مردم است و البته آگاهی بخش نیز هست، به فرهنگسازی و حمایت مردم نیاز دارد. به نظر من مردم پشتوانه های اصلی این هنر هستند. به گفته قدیمی ترهای این هنر، جا دارد از همه کسانی که به هر طریقی سعی می کنند چراغ این هنر اصیل روشن بماند قدردانی کنم ،به ویژه اساتید و پیشکسوتان و مسوولان دغدغه مند و تمام اعضای محترم گروهم که همیشه و همه جا پشتیبان من بودند، مخصوصا اعضای هسته مرکزی گروه هنری دهه هفتادی ها.
@nasrodinmolla