شامل دو بخش (مرکزی و رانکوه) ، دو شهر (املش و رانکوه) و ۵ دهستان و ۱۴۶ روستاست.شهر املش به مساحت ۹/۴ کیلومتر مربع مرکز این بخش است.قدمت این شهر به دوران سلطنت شاه عباس صفوی بر می گردد.در این دوران امرایی به نام های ولی سلطان صوفی و بهرام علی صوفی به امر شاه عباس به حکومت رانکوه و دیلمان منصوب و در املش سکنی گزیدند.
شهر املش مجاور رودخانه شلمانرود واقع شده و به علت «مند آب» بودن رودخانه در سابق، این شهر به نام «آبلش» نامیده شد.این رودخانه باعث شد املش به دو قسمت غربی و شرقی به ترتیب به نام های «سولش» و «آبلش» موسوم و بعدها به مرور زمان املش نامیده شد.کشف آثاری از قرون گذشته در این منطقه،حاکی از این است که املش سابقه کهن تاریخی پیش از اسلام را دارد.
این شهرستان یکی از دو معدن بزرگ میکای سیاه و دولومیت ایران را در قلب خود جای داده است.
این شهر با موقعیت کوهپایه ای و مشتمل است بر دو ناحیه جلگه ای و کوهستانی که در جهت جنوبی دو شهرستان لنگرود و رودسر واقع شده است. آب و هوای آن متاثر از دو عامل جغرافیایی،دریا و کوهستان،معتدل مرطوب نیمه کوهستانی است.
نام املش
نامی است مرکب از دو واژه «ام » و«لش» که«لش» به معنی راکد، ایستاده و «ام» به رود و رودخانه اطلاق می شود؛ بنابراین املش به معنی رود تنبل و راکد از جریان ایستاده است.
زبان و گویش
قومیت مردم املش گیلک با لهجه بیه پیش (شرق گیلان) که با گویش املشی تکلم می کنند.
نماد شهر املش
یکی از مجسمه های کشف شده به شکل یک گاو کوهان دار است که به عنوان شهر املش انتخاب شده است.تاریخ شناسان معتقدند در آن زمان گاوهایی زندگی می کردند که دارای کوهان بوده اند.به همین دلیل مورخان این آثار و آن دوران را تمدن املش نامیده اند.
لباس محلی
لباس های محلی گیلان با وجود زیبایی خاص و ویژه آن به دلیل پوشش مناسب با عقاید مذهبی و دینی ما نیز سازگار است.هنوز هم در مناطق مختلف استان زنان و مردان از لباس بومی و سنتی مختص خود استفاده می کنند.
سابقه تاریخی لباس های محلی استان گیلان به اشیای کشف شده در چراغعلی تپه رستم آباد(مارلیک) بر می گردد.این یافته ها انواع تزییناتی که روی دامن و پیراهن و پیشانی بند به کار می رفته اند را نشان داده است.
به عقیده محققان،شکل و تنوع لباس در این منطقه هنوز تداوم اشکال مورد استفاده در دوره متاخر تر زمانی است و تنها در موارد ناچیزی،چون یراق دوزی و نوار دوزی های پیراهن های زنانه تغییراتی در آنها به وجود آمده است.یکی از موارد تغییر در این لباس ها استفاده از رنگ است.در زمان گذشته مردم فقط از رنگ های موجود در طبیعت استفاده می کردند،در حالی که امروزه با رنگ های صنعتی پارچه ها را می آرایند.
پوشاک مردان
شامل جلیقه،شلوار، کت، پای افزار، کلاه، کولا وشولا است.
پوشاک زنان
لباس های محلی زنان گیلان را می توان به سه بخش شرق، غرب و مرکز تقسیم بندی کرد که لباس زن شرق گیلان به لباس «قاسم آبادی»، زن غرب گیلان«تالشی» و از لباس مرکزی گیلان با عنوان «رسوخی» معروف است.پوشاک زنان شامل روسری و سربند، پیراهن، جلیقه، قبا، شلیته و چادر شب است.
بازی های محلی
دو بازی محلی این شهر شامل لافند بازی و کشتی گیله مردی است.
غذاهای محلی
ماهی و سیر دو بخش مهم و همیشگی غذاهای گیلانی به حساب می آید. مردمان این منطقه علاقه زیادی به غذا و مخصوصا برنج دارند . طعم اصلی غذاهای شان معمولا ترش است و می شود گفت هیچ علاقه ای به غذاهای شیرین ندارند. از غذاهای معروف این شهر می توان به میرزا قاسمی، باقلا قاتق، ترشی تره،آلو مسما، سیرابیج،شش انداز، کال کباب، اناربیج، واویشکا،سیر قلیه و کباب ترش اشاره کرد.
جاذبه های گردشگری شهرستان املش
شهر املش به دلیل آب و هوا و منطقه جغرافیایی که قرار گرفته دارای طبیعت سرسبز و بکری است که چشم هر بیننده ای را نوازش می دهد.از جاذبه های گردشگری این شهر می توان به آبشار سیاه تاش، بلوردکان، برج میل امام، تالاب زربیجار، غار سیاه استخر و روستای تابستان نشین اشاره کرد.
