ژان پیر ملویل که در فرانسه او را به عنوان پدرخوانده موج نوی سینما می شناسند یکی از این کارگردانان است .آثاراو در ژانرهای مختلف ساخته شده اند،از گانگستری و نوآر گرفته تا تراژیک.
آلفرد هیچکاک نیز از کارگردانان صاحب سبک سینماست و فیلم های او را می توان از مضمون و درون مایه آنها تشخیص داد و تقسیم بندی کرد. از دیگر کارگردانان سرشناس صاحب سبک می توان به سام پکین پا و سرجیو لئونه اشاره کرد که در کار خود استاد بودند.
از روی موضوع و مفاهیمی چون مولف و دنیای خاص فیلمساز، می توان به نقطه های مشترکی در فیلم ها رسید و جهان بینی خاص کارگردان اثر را شناخت و تشریح کرد.
سیدنی لومت یکی از کارگردانان بزرگ سینماست که سبک خاص خود را دارد و نو آوری همواره در فیلم هایش دیده می شود.مولفه یابی سیدنی لومت کمی دشوار است . فراوانی آثار او به گونه ای است که نمی توان با دیدن چند فیلم تشخیص داد دارای چه مولفه های مشخصی است.
شاید برخی آثار او مانند «بعدازظهر نحس»(سگی) ، «سرپیکو» و «شبکه» را بتوان در یک دسته طبقه بندی کرد . این سه فیلم در دهه ۷۰ ساخته شده و نشانه هایی از عصیان و سرکشی در آنها دیده می شود.
فیلم های«۱۲ مرد خشمگین»، «رای نهایی» و «گناهکارم بدانید» نیز که درامی دادگاهی هستند را می توان در یک طبقه قرار داد، اما بسیاری دیگر از آثار لومت، از کمدی و درام گرفته تا تریلر را نمی توان تفکیک و در یک دسته جا داد.
چینش میزانسن صحیح و دقیق از مولفه های کار سیدنی لومت است. آثار وی عموما بر اساس تبادل دیالوگ میان آدم ها در لوکیشن های محدود و بسته شکل گرفته که از شاخصه های مهم کارگردانی اوست.
در اینجا نگاهی گذرا می اندازیم به سه اثرشاخص سیدنی لومت که از آثار مهم تاریخ سینما نیز هستند.
اولین فیلم لومت «۱۲ مرد خشمگین» از مهم ترین فیلم های تاریخ سینماست که نقدهای خوبی در پی داشت. این فیلم برنده خرس طلای جشنواره برلین و همچنین نامزد اسکار بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه اقتباسی شد.
این فیلم بازتاب جامعه دهه ۶۰ آمریکا و جوامع انسانی مدرن است. موضوع آن در باره مسئله قضاوت و تاثیر زمینه های فرهنگی و اجتماعی درافراد با سطح فکر و طبقه اجتماعی متفاوت است.
یک عضو هیات منصفه تلاش می کند برای جلوگیری از پایمال شدن عدالت، دیگر اعضای هیات را قانع به تجدید نظر در قضاوت این پرونده کند، اما هرکدام از زاویه دید خود آن را بررسی کرده و براساس آنچه که برداشت کرده اند برای آن حکم صادر می کنند. فیلم نمایشی نفسگیر از تلاش این عضو هیات منصفه است تا دیگر اعضا را متقاعد کند مدارک و شواهد پرونده را دوباره مرور و بررسی کنند.
صدور حکم برای یک قضیه غیر فردی، خودخواهی های درونی، کاملا موثر و تعیین کننده است. آنها به جای حل مسئله به دنبال پاک کردن صورت مسئله هستند. از همین روست که به جای بررسی واقعه احتمال قتل پدر به دست پسرش، در همان ابتدا رای به اعدام او می دهند.
تقریبا تمام مدت زمان فیلم در یک اتاق می گذرد و شخصیت های اصلی را در حال صحبت و بحث کردن نشان می دهد. تماشاگر، نه صحنه قتل را می بیند و نه حتی صحنه های مربوط به دادگاه را .تمام اطلاعات لازم را از بین صحبت هایی که بین هیات منصفه رد و بدل می شود به دست می آورد.
فیلم سعی دارد نشان دهد مرز بین حقیقت و دروغ بسیار مبهم است و به سادگی نمی توان در مورد گناهکار بودن یا نبودن یک انسان تصمیم گرفت. «۱۲ مرد خشمگین» این نکته را به تصویر می کشد که هیچ کس نمی تواند با قطعیت به حقیقت اتفاقی که ندیده پی ببرد، تنها می تواند درباره آن تردید کند.
لومت در «۱۲ مرد خشمگین» با شخصیت پردازی درست و استفاده مناسب از بازیگران، بدون آنکه لحظه ای برای مخاطب خسته کننده باشد تمام فیلم را با اتکا به دیالوگ های پرتعداد و لوکیشن محدود پیش می برد.
آنچه در ابتدا «۱۲ مرد خشمگین» را خاص می کند، این نکته است که فضای فیلم یک فضای واحد است.هیات منصفه در یک اتاق محبوس هستند و اکثر اتفاقات درآنجا می گذرد. کارگردان موفق شده با تکنیک های مختلف و با استفاده از کشش داستانی آن را به فیلمی جذاب تبدیل کند. لومت با چیدن قاب های مختلف حس و حال فضا را به مخاطب منتقل می کند. مخالفان و موافقان را تنها با تصویر نمایش می دهد. او با استفاده از لنزهای مختلف، گاه یک فضای بسته و خفه را تداعی و گاه حس رهایی را القا می کند.
فیلم«سرپیکو» یکی دیگر از آثار تحسین شده صنعت سینماست که دوره پریشانی فرهنگی و اجتماعی دهه ۷۰ آمریکا را به تصویر کشیده است.این فیلم سرگذشت واقعی فرانک سرپیکو، پلیسی صادق و عدالت خواه است که فساد عریان و مافیای فاسد دولتی برای آرمان گرایی چون او غیر قابل تحمل است.
«سرپیکو» روایت پلیسی سالم است که در فساد پلیس آمریکا گرفتار شده. او بر خلاف همکارانش رشوه را رد کرده و سعی می کند سالم بماند. مامور پلیسی است که مثل هیپی ها لباس می پوشد و به ارزش ها و آرمان های خود برای پلیس شدن پایبند است.
از نیمه این فیلم، وقتی دیگر مرزی بین مجرم و پلیس وجود ندارد؛ جرم نه تنها در خیابان ها ،بلکه در راهروهای اداره پلیس هم اتفاق می افتد . سرپیکو با سر و وضعی که مدام تغییر می کند به یک عصیانگر علیه این سیستم فاسد تبدیل می شود.
سیدنی لومت در «سرپیکو» روایت رئالی را انتخاب کرده و با نمایش کوچک ترین جزئیات نبرد عدالت و فساد را در حد کمال نشان می دهد. یکی از دیالوگ های فراموش نشدنی فیلم، جایی است که سرپیکو می گوید:«جهنم گاهی اوقات همانجایی است که زندگی می کنیم.»
یکی دیگر از مهم ترین فیلم های دهه ۷۰ سینمای آمریکا، «بعدازظهرسگی»(نحس) است.
سانی (آل پاچینو) قهرمان فیلم جوان بیکاری است که در جنگ ویتنام خدمت کرده. او برای تامین پول عمل تغییر جنسیت دوستش لئون تصمیم به سرقت از یک بانک می گیرد، ولی موفق نمی شود . در آخر دوست و همکارش «سل» ( جان کازال) در حین فرار توسط پلیس کشته شده و خودش نیز مجبور به تسلیم می شود.
در «بعدازظهرسگی» تمام کاراکترها قابل باور و متقاعد کننده هستند و تماشاگر با آنها احساس همدردی کرده و به وضعیت شان اهمیت می دهد.
یکی از لحظات به یادماندنی این فیلم ورود سانی به بانک و درآوردن اسلحه است که از دست او زمین می افتد. این صحنه به تماشاگر نشان می دهد که سانی یک دزد حرفه ای نیست و به خاطر مقتضیات زمان دست به این کار زده است. تقریبا تمامی لوکیشن این فیلم در داخل بانک و آرایشگاهی که در آن طرف خیابان است به وقوع می پیوندد.کار در فضای محدود، یکی از توانایی های لومت است که در فیلم«۱۲ مرد خشمگین» نیز از آن بهره برده است.
زندگی نامه
سیدنی لومت ۲۵ ژوئن ۱۹۲۴ در فیلادلفیا به دنیا آمد. اولین کار صحنه اش را در۴ سالگی و تئاتر ییدیش نیویورک انجام داد. دهه ۱۹۳۰ نقش های زیادی را در برادووی بازی کرد .او اولین بازی اش در سینما را با فیلم «یک سوم ملت» سال ۱۹۳۹ تجربه کرد.لومت سال ۱۹۴۷ گروه بازیگرانی را دربرادووی تشکیل داد که یول براینر و ایلای والاک در آن حضور داشتند.وی در ۱۹۵۵ اولین نمایشش را کارگردانی کرد.کار در تلویزیون را از سال ۱۹۵۰ آغاز کرد. با کار در شبکه سی بی اس کم کم به یکی از کارگردانان مهم تلویزیونی تبدیل شد.او ۱۵۰ قسمت از سریال جنایی «خطر» را درسال ۱۹۵۰ و ۲۶ قسمت از مجموعه «تو اینجایی» را در ۱۹۵۳ کارگردانی کرد.در اواخر دهه ۶۰ باز هم برای تلویزیون سریال ساخت.
سیدنی لومت کارگردانی چند آثار مهم تاریخ سینما را در کارنامه دارد، مانند: «سرپیکو»، «بعد ازظهر نحس» و «۱۲ مرد خشمگین». سرانجام وی آوریل ۲۰۱۱ در سن ۸۶ درگذشت.
دیگر آثار سیدنی لومت عبارتند از: «نسل فراری»،«منظری از پل»،«سمسار»،«خطای بی خطر»،«تپه»،«آزار»،«قتل در قطار سریع و السیر شرق»،«رای نهایی»، «گلوریا»،«گناهکارم بدانید»،«پیش از آنکه شیطان بداند مرده ای»،«اسب»،«ادامه دادن پوچی»،«صبح روز بعد»،«مرغ دریایی»، «سفر طولانی روز در شب»،«خطای بی خطر»،<<خداحافظ مرد شجاع» و«قرار ملاقات».
