آرت کافه-سیدرضااورنگ:مادر هنر، فرزندان بسیاری را در دامان خود پرورش داده و آنان را وارد عرصه بازیگری تئاتر و سینما کرده است، بازیگرانی که با هنرنمایی خود صحنههای تئاتر و پردههای سینما را به تسخیر درآوردهاند. در بین این هنرمندان توانا، بازیگرانی پا به عرصه نهاده اند که نه تنها هنر بازیگری را به اوج رساندهاند، بلکه با رفتار انسانی و اخلاق آسمانی، روح هنر را نیز به پرواز درآوردهاند. سرآمد تمام بازیگران اخلاقگرا، به شهادت شاهدان هنر، پل اسکافیلد بزرگ است، هنرمندی که هرگز شهرت دنیوی او را فریب نداد و زرق و برق سینما، به خصوص هالیوود چشم او را کور نکرد. عزت نفس، از او هنرمندی توانا ساخته بود که هم در صحنه تئاتر و سینما و هم در عرصه زندگی خوش درخشید. وی هرگز پای خود را از شاهراه متن بیرون ننهاد و وارد بیراهه حاشیه نشد. پل اسکافیلد بزرگ، نه تنها در جشنهای آنچنانی شرکت نمیکرد، بلکه در مراسم رسمی، از جمله اهدای جوایز وافتتاح فیلمهایش نیز حضور نمییافت. او حتی از دریافت نشانه «شوالیه» نیز خودداری کرد. پل اسکافیلد، زمانی پا به عرصه تئاتر نهاد و به شهرت رسید که بازیگران بزرگ و توانایی چون سرلارنس الیویه ، ریچارد برتن و آلک گینس افسانه ای در عرصه بازیگری انگلستان و جهان خودنمایی میکردند. مهارت وی در بازیگری و جلب تماشاگر باعث شد بهترین نقشها در ممتازترین نمایشها به او داده شود. بازی گیرای او، نه تنها تماشاگران، بلکه منتقدان و هنرمندان را نیز به وجد میآورد. در قدرت بازیگری اسکافیلد همین کافی است که بازیگر بزرگ و توانای تئاتر و سینما، ریچارد برتون درباره او گفته بود: «از ۱۰ لحظه بزرگ تاریخ تئاتر، ۸ لحظه از آن پلاسکافیلد است». دایره هنر او تنها محدود به تئاتر نبود، بلکه در عرصه عریض سینما نیز یکه تازی میکرد. هنگامی که فرد زینهمان کارگردان نامآور سینما میخواست فیلم «مردی برای تمام فصول» را مقابل دوربین ببرد، بازیگران بزرگی برای ایفای نقش «سر تامسمور» کاندیدا بودند، اما او انگشت روی نام پل اسکافیلد بزرگ نهاد، زیرا میدانست تنها بازیگری که میتواند با هنر و متانت خود، این کاراکتر را خوب از کار دربیاورد اوست. «مردی برای تمام فصول» فیلمی تأثیرگذار و حرفهای است با کارگردانی عالی یک هنرمند کار کشته و کار بلد، اما همگان اذعان دارند که بازی تکرار نشدنی پل اسکافیلد در نقش سر تامس مور، باعث موفقیت این فیلم در سراسر جهان و ثبت آن در حافظه تاریخ سینما شده است. با اینکه عوامل حرفهای سینما و تئاتر در این پروژه حضور داشتند، اما بار اصلی و سنگین فیلم را پل اسکافیلد به دوش کشید و آن را به سر منزل مقصود رسانید. تنها از عهده بازیگری چون او برمیآمد تا با دم مسیحایی خود و اخلاق ذاتی و متانت همیشگی، به کالبد بی جان کاراکتر سرتامس مور روح هنر بدمد. شخصی که در «مردی برای تمام فصول» حضور داشت، پل اسکافیلد نبود، بلکه خود سر تامس مور بود، کاراکتری که در آینه هنر اسکافیلد جلوه گر شد. او در زندگی واقعی نیز سرتامس مور بود، مردی که حاضر نشد برای منافع شخصی خود، اخلاق و متانت را زیر پا بگذارد. بی شک اگر در زندگی واقعی نیز میخواستند با تهدید، زندانی کردن و حتی اعدام، پل اسکافیلد را وادارند تا از ایدهآلهایش دست بردارد، این کار را نمیکرد و مانند سرتامس مور سربدار میشد. در دهه ۶۰ میلادی که بازیگران بزرگ و مطرحی در عرصه سینما عرض اندام میکردند و هرکدام از آنان وزنهای سنگین در هالیوود به حساب میآمدند، این پل اسکافیلد بود که به خاطر بازی درخشان و استثناییاش در «مردی برای تمام فصول» شایسته دریافت جایزه اسکار شناخته شد. مناعت طبع و عزت نفس موجب شده بود، او به جوایز و تقدیرها دل نبندد و فقط برای مردم هنرنمایی کند. به همین دلیل برای دریافت جایزه اسکار که هر بازیگری برای گرفتن آن خود را به آب و آتش میزند، در مراسم اهدای جوایز حضور نیافت و همبازی خود را برای دریافت آن به آنجا فرستاد. این کار او درس بزرگی بود برای تمام هنرمندان تا فقط به هنر، اخلاق و مردم فکر کنند، زیرا جوایز و افتخارات در یادها باقی نمیمانند، بلکه این نام نیک است که در دل مردم و خاطره تاریخ جاودان میماند. اسکافیلد سال ۱۹۹۲ به ساندی تایمز گفته بود: «انزوا طلبی من یک راز است، بله من نقشهای بسیار زیادی را نپذیرفتهام. مردی به سن من باید هم از برخی چیزها بگذرد، اما نکته اینجاست که من هرگز از بازی و بازیگری آزرده نمیشوم و این کاملاً عجیب است. بازیگری تنها کاری است که من بلدم، من بازیگرم.» پل اسکافیلد هنرمندی بود ساده زیست، اخلاق گرا، صاحب سبک و مردم دوست که در عرصه زندگی و بازیگری هر دو موفق بود.بعید است در آسمان تئاتر و سینما، ستاره دیگری مانند او که هم در بازیگری و هم در اخلاق سرآمد زمان بود بدرخشد.
اسکافیلد ۲۱ ژانویه ۱۹۲۲ در منطقه ساسکس انگلیس به دنیا آمد، همان روستایی که پدرش در آن تدریس میکرد. سال ۱۹۴۳ با جودی پارکر بازیگر ازدواج و در همان منطقه ساکن شد. وی پس از وارد شدن به عرصه تئاتر و سینما به خاطر استعداد بالا به ندرت پیش آمد که بیکار بماند. او که به دلایل پزشکی از خدمت معاف شده بود، در دهه ۴۰ میلادی در نمایشهایی از آثار شکسپیر، برناردشاو، اشتاین بک و چخوف بازی کرد. سال ۱۹۵۵ در نمایش «هملت» با کارگردانی پیتر بروک هنرنمایی کرد. سال ۱۹۵۶ نیز در نمایش «قدرت و افتخار» بر اساس متنی از گراهام گرین و با کارگردانی پیتر بروک بازی کرد. وی در این نمایش چنان با مهارت بازی کرد که جان گیلگاد اسطوره تئاتر انگلیس، بازی وی را قدرتمندانهترین بازی اسکافیلد در صحنه تئاتر دانسته بود. وی در نمایشهای بسیاری هنرنمایی کرد که یکی از آخرین بازیهایش در نمایش «جان گابریل بورکمن» اثر ایبسن بود که سال ۱۹۹۶ روی صحنه رفت. منتقدان و تحلیلگران تئاتر در توصیف وی گفته بودند: «اسکافیلد مردی بزرگ و به غایت تأثیرگذار بر کار هنری اطرافیان خویش و تماشاگران آثار خود است، صدایش گاهی چنان بم و حساب شده و شمرده و سنگین است که شنوندهها گمان میبرند از درون چاهی به عظمت و درازنای تاریخ ادبیات بیرون میآید.»
اسکافیلد در عرصه سینما، بازیگری بسیار گزیده کار بود که حاضر نمیشد در هر فیلمی بازی کند. وی در حدود ۱۵ فیلم سینمایی به هنرنمایی پرداخت که مهمترین آنها «مردی برای تمام فصول» بود. وی در فیلم «مسابقه نمایشی» که با کارگردانی رابرت ردفورد روی پرده رفت نیز بازی درخشانی از خود به یادگار گذاشت. آخرین فیلم مطرحی که وی در آن حضور پیدا کرد، «The crucible» نام داشت که بر اساس نمایشی از آرتور میلر بود. وی در آن فیلم با بازیگران مطرح آن دوران و البته امروز، دانیل دی لوئیز و وینونا رایدر همبازی بود. بازیهای اسکافیلد در سینما نیز مانند تئاتر با قدرت و به یادمانی بود. وی علاوه بر جایزه اسکار، جوایز دیگری را نیز به خود اختصاص داد. از جمله جشنواره مسکو، بفتا و گلدن گلوب. اسکافیلد تنها بازیگری بود که پیرامون او حرف و حدیثهای معمول عالم هنر وجود نداشت. توانایی بالا در بازی و اخلاق نیکو همگان را در همه دوران به تحسین او واداشته بود. بی شک نسلهای آینده نیز با دیدن آثارش به تحسین وی خواهند پرداخت. این هنرمند اسطورهای، سرانجام سال ۲۰۰۸ پس از ۸۶ سال زندگی با عزت، در همان منطقهای که پای به عرصه زندگی نهاده و بالیده بود، آخرین گام زندگی خود را برداشت. روح خود را تسلیم مرگ، نام خویش را در تاریخ هنر و یادش را در دل علاقهمندان عرصه تئاتر و سینما جاودانه کرد.


@nasrodinmolla