آرت کافه-سیدرضا اورنگ :اعجاز سینما همیشه وجود داشته و خواهد داشت. گاهی شخصیت‌هایی قدم به عرصه سینما می‌گذارند که یک شبه راه صدساله را طی می‌کنند، گاهی هم افرادی به این حوزه وارد می‌شوند که بعد از حتی ده‌ها کار سینمایی، برای بسیاری از علاقه‌مندان ناآشنا هستند و باقی می‌مانند. آنچه در یک فیلم زودتر از هر چیزی دیده شده و در خاطره‌ها می‌ماند، بازی تأثیرگذار بازیگران است. برای همین است که علاقه‌مندان سینما نام بازیگران را در خاطر بیشتر حفظ می‌کنند تا اسم کارگردان یا عوامل دیگر. بار اصلی فیلم‌ها را چه در سینما و چه در تلویزیون هنرپیشه‌ها به دوش می‌کشند. اگر فیلمی متن خوب و کارگردانی عالی داشته باشد، اما بازی بازیگرانش ضعیف یا متوسط باشد، این فیلم در نزد تماشاگران و حتی منتقدان از اقبال خوبی برخوردار نخواهد بود.
هنرپیشه‌های بسیاری در عرصه سینما و تلویزیون یکه‌تازی کرده و در نقش‌های مختلف بازی کرده‌اند، اما خاطر علاقه‌مندان سینما تنها نام و بازی بخش اندکی از خیل هنرپیشه‌ها را در خود حفظ کرده و می کند. این به خاطر تأثیری است که این گروه از بازیگران بر ضمیر خود آگاه و ناخودآگاه تماشاچیان می‌گذارند. بازیگرانی چون: مارلون براندو، چارلتون هستون، آل پاچینو، کلینت ایستوود، جک لمون، لورل و هاردی، همفری بوگارت و تعداد دیگری از این هنرمندان با حضور در چندین نقش به جایگاهی که در آن قرار دارند رسیده‌اند، اما بازیگرانی نیز هستند که با وجود حضور چندین و چند ساله در سینما و تلویزیون، تنها به خاطر ایفای یک نقش تأثیرگذار و ماندگار به جایگاهی رفیع رسیده‌اند. پیتر فالک بازیگر گمنام، اما نام آشنای سینما و تلویزیون، یکی از این بازیگران است. با اینکه او از سال ۱۹۵۷ وارد عرصه بازیگری تلویزیون و سپس سینما شد و در این مدت در مجموعه‌ها و فیلم‌های سینمایی بسیاری به نقش‌آفرینی پرداخت، اما فقط به خاطر بازی در مجموعه پربیننده «ستوان کلمبو» به اوج شهرت و افتخار رسید. پیتر فالک در این مجموعه محبوب، توانست با توانایی‌های نهفته‌ای که در وجودش موج می‌زد، نقش یک کارگاه، به ظاهر خنگ، اما باهوش و سمج را به خوبی ایفا کرده ، هم نام خود را پرآوازه و هم این سریال را پیش علاقه‌مندان محبوب کند. بازی پیتر فالک در نقش ستوان کلمبو، چنان جذاب و تأثیرگذار از آب در آمد که در عرض مدت کوتاهی، هم نام خودش و هم این مجموعه را در سراسر جهان بر سر زبان‌ها انداخت. سریال «ستوان کلمبو» زمانی که از تلویزیون ایران پخش شد. از همان ابتدا مورد توجه علاقه‌مندان قرار گرفت و به سرعت بر دل مخاطبان ایرانی نشست. هر چند که دوبله منوچهر اسماعیلی در محبوبیت این مجموعه در ایران بی‌تأثیر نبود، اما این بازی ساده، ولی تحسین‌برانگیز پیتر فالک بود که باعث شهرت سریال «ستوان کلمبو» شد. اگر بخواهیم شهرت او را در ایران تنها به دوبله آن ربط دهیم، پا را از گلیم انصاف بیرون نهاده‌ایم.
پیتر فالک به خاطر بازی در این سریال بارها برنده و کاندید جایزه گلوبال، امی و جوایز دیگر شد. وی در فیلم‌های سینمایی بسیاری نیز بازی کرد، اما هرگز نتوانست خود را به عنوان یک بازیگر طراز اول در سینمای جهان مطرح کند. شاید آخرین نقشی که از وی در ذهن علاقه‌مندان ایرانی سینما باقی مانده باشد، بازی او در فیلم سینمایی و «بهشت بر فراز برلین» با کارگردانی ویم وندرس باشد.
پیتر فالک در آخرین سال های زندگی دچار بیماری آلزایمر شد و سرانجام در سن ۸۳ سالگی در بورلی هیلز لس‌آنجلس از دنیا رفت.
در ادامه نگاهی خواهیم داشت به کاراکتر «ستوان کلمبو»، زندگی‌نامه و کارنامه هنری پیتر فالک.
پیتر فالک از سال ۱۹۵۸ در بیش از ۴۰ فیلم سینمایی بازی کرد، اما بیشترین معروفیت او به خاطر ایفای نقش ستوان کلمبو بود، یکی از جذاب‌ترین کارآگاهان تاریخ نمایش که به خاطر آن چهار بار جایزه «امی» را دریافت کرد.
جذابیت و محبوبیت کلمبو به خاطر ظاهر غلط‌انداز او بود: سر و وضع نامرتب، بارانی چروک، ماشینی قراضه با سیگاری بر گوشه لب که معمولا خاموش بود و نگاهی لوچ. او در واقع یک چشم بینا بیشتر نداشت.
کلمبو در عین سرسختی و لجاجت، رفتاری شل و ول داشت. بیشتر اوقات خود را به خنگی می‌زد. به ظاهر گیج و کودن و حواس‌پرت بود، اما در نهایت پیچیده‌ترین معماهای جنایی را حل می‌کرد.
رفتار ناشیانه کلمبو باعث می‌شد متهمان پرسش‌های او را جدی نگرفته و خیال کنند می‌توانند سر او شیره مالیده و دست به سرش کنند، اما دست آخر او بود که مچ آنان را می گرفت و به دام می‌انداخت.
کلمبو غالبا وانمود می‌کرد میان حرف‌ها و ادعاهای راست و دروغ گیج شده و مبهوت مانده و دیگر از هیچ چیز سر در نمی‌آورد، اما در واقع کوچک ترین جزئیات را در ذهن خود ثبت می‌کرد و به موقع علیه متهمان به کار می‌برد.
با این تضاد میان رفتار ظاهری و شخصیت واقعی بود که هم جنایتکاران را غافلگیر می‌کرد و هم تماشاگران را. طنز او نیز تا حد زیادی از همین تضاد بیرون می‌آید. آدمی ظاهرا خنگ و دست و پاچلفتی که تبهکاران زرنگ و باهوش را به دام می‌اندازد.
پیتر فالک ۶۹ بار در نقش کلمبو ظاهر شد و این کارآگاه صمیمی و فروتن را به شهرت جهانی رساند. یک بار از ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۷ و بار دیگر در سال ۱۹۸۹ میلادی.
سریال «کلمبو» در بیش از ۸۰ کشور جهان به نمایش در آمده و بارها و بارها تا امروز در تلویزیون کشورهای گوناگون (از جمله ایران پیش از انقلاب) تکرار شده است.
پیتر فالک بازیگری توانا بود و یک بار در گفت‌وگویی از ایفای نقش ثابت کلمبو طی سالیان دراز، ابراز پشیمانی کرده بود: «اگر این نقش نبود، شاید من هنرپیشه بهتری شده بودم.»
پیتر فالک در بیش از ۴۰ فیلم سینمایی نیز بازی کرد. یکی از بازی‌‌های ماندگار او در فیلم «بهشت برفراز برلین» (۱۹۸۷) با کارگردانی ویم وندرس، سینماگر مشهور آلمانی است که در نقش خود ظاهر می‌شود.
جان کاساویتس سینماگر نوجوی امریکایی، به پیتر فالک علاقه‌مند بود و در ۶ فیلم او را به بازی گرفت.
پیتر فالک سال ۱۹۲۷ در خانواده‌ای متوسط در نیویورک به دنیا آمد. پدر و مادر او مهاجران یهودی بودند که از شرق اروپا به امریکا رفتند.
او سه ساله بود که زیر عمل جراحی سختی رفت. چشم راست او را به خاطر تومور سرطانی بیرون آورده و به جای آن چشمی شیشه‌ای گذاشتند.
پس از اخذ دیپلم مدتی به عنوان آشپز کار کرد و بعد به تحصیلات و کارهای متفرقه پرداخت.
وی تلاش کرد در سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) استخدام شود، اما در این هدف ناکام ماند.
در ۲۹ سالگی پس از گذراندن یک دوره هنرپیشگی، تصمیم گرفت بازیگر شود. نخست روی صحنه تئاتر رفت و سپس از سال ۱۹۵۷ در تلویزیون و سینما نقش‌هایی کوچک به عهده گرفت.
پیتر فالک همیشه به بازی در تئاتر علاقه‌مند بود و در هر فرصتی روی صحنه می‌رفت. سال ۱۹۷۲ جایزه تئاتر «تونی» را برنده و به عنوان بهترین بازیگر تئاتری سال انتخاب شد.
یک بار گفته بود: «آدمی که روی صحنه تئاتر نرود، نمی‌تواند خودش را هنرپیشه درست و حسابی بداند.»
در ایران پیتر فالک با صدا و لهجه‌ای خاص معروفیت پیدا کرد که مبتکر و مجری آن منوچهر اسماعیلی بود.
این شیوه گفتار شیرین و بانمک با فیلم سینمایی «معجزه سیب» (جیبی پر از معجزه محصول ۱۹۶۱) با کارگردانی فرانک کاپرا شروع شد که در آن پیتر فالک نقشی فرعی ایفا می‌کرد.
این زبان و کاراکتر در فیلم‌های بعدی پیتر فالک و به ویژه در سریال تلویزیونی «کلمبو» تکامل یافت و طرفداران زیادی پیدا کرد.
@nasrodinmolla
