اختتامیه نخستین جشنواره ملی خط بریل فارسی (بریلفا)، صبح روز سهشنبه (۲۶ آذرماه) در مرکز همایش های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
به گزارش آرت کافه،در این مراسم اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران؛ آسوتان آسوتکوفسکی، رئیس دفتر منطقهای یونسکو؛ جواد حسینی، رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور؛ نوشآفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک؛ نیکنام حسینیپور، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب؛ محسن غفوریان معاون برنامهریزی آموزشی و توانبخشی سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور؛ برخی دیگر از مدیران فرهنگی و مسئولین مراکز و تشکلهای نابینایان و همچنین، نماینده برخی وزارتخانه ها و نهادهای فرهنگی حضور داشتند.
{۱}
در واقع این جشنواره علی رغم گذشت یک قرن از عمر خط بریل فارسی، نخستین و تنها رخداد ملی در حوزه خط بریل در ایران محسوب میشود. از اینرو به مناسبت «روز جهانی بریل»، درج گزارش کاملی از اولین رخداد مهم در حوزه بریل فارسی خالی از لطف نمینماید و میتواند سرآغازی باشد برای توجه ویژه جامعه، مسئولین، افراد نابینا و بالاخص نهادهای ذیربط به ظرفیتهای بسیار مهم و مغفول مانده خط بریل در ایجاد فرصتهای برابر و شکوفایی استعدادها و توانمندیهای افراد نابینا در جامعه.
آغازگر این مراسم تلاوت آیاتی از قرآن کریم توسط صادق عباسی (قاری نابینا) بود. مجریگری بریلفا را استاد بهروز رضوی نیا، گوینده و مجری باسابقه صدا و سیما برعهده داشت.
سپس، بخش اول کلیپ «تاریخچه خط بریل در ایران» که با گویندگی معصومه عزیزمحمدی (دوبلور و بازیگر)، و به قلم حسین عبدالملکی تهیه شده بود، پخش گردید. در این کلیپ، تصاویر متعدد و دست اولی از نحوه شکل گیری بریل در جهان و ایران، شکل گیری آموزش بریل در مدارس نابینایان و افراد مؤثر در ایجاد، گسترش و تثبیت این خط در ایران به نمایش درآمد. تاریخچه خط بریل در ایران در دو بخش: «تا سال ۱۳۶۰» و «بعد از آن تاکنون»، تهیه و تدوین شده بود که بخش دوم آن در قسمت دیگری از مراسم اختتامیه پخش شد و مورد استقبال فراوان حضار قرار گرفت.
*اولین سخنران این مراسم آسوتان آسوتکوفسکی، رئیس دفتر منطقهای یونسکو بود.
وی در ابتدای سخنانش درباره برگزاری اختتامیه نخستین جشنواره ملی خط بریل فارسی (بریلفا) گفت: بسیار مفتخرم که امروز در آیین اختتامیه نخستین دوره جشنواره ملی «خط بریل فارسی» بریلفا در بین شما حضور دارم. مایلم در ابتدا از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برای ابتکار ارزشمندشان در برگزاری این برنامه و همچنین میزبانی ما تشکر و قدردانی کنم.
وی افزود: امسال در چهارم ژانویه، ما اولین روز رسمی جهانی بریل و تأثیر شگرف اختراع لویی بریل در زندگی افراد نابینا در سراسر جهان را جشن گرفتیم. این روز توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسید تا ترویج حقوق بشر و آزادیهای بنیادین افراد نابینا و کمبینا در زمینه دسترسی به زبان نوشتاری به رسمیت شناخته شود.
رئیس دفتر منطقهای یونسکو با اشاره به اینکه مأموریت سازمان یونسکو، ایجاد جوامع دانشمحور بودهاست، اظهار کرد: این موضوع، یک پیشنیاز اساسی برای تحقق کامل حقوق بشر است. در اواخر دهه ۱۹۴۰ و اوایل دهه ۱۹۵۰، یونسکو از استاندارسازی و استفاده یکسان خط بریل حمایت کرد. دیدگاه سازمان یونسکو از همان آغاز مأموریت خود، ایجاد جوامع دانشمحور بوده است که جوامعی فراگیر، کثرتگرا، برابر، باز و مشارکتی برای همه شهروندان است. از این رو، تمام برنامههای یونسکو در زمینههای آموزش، فرهنگ، علوم و ارتباطات با هدف ترویج فرهنگ فراگیری است.
آسوتکوفسکی با بیان اینکه از زمان اختراع خط بریل تقریباً ۲۰۰ سال پیش تاکنون ما شاهد تغییرات بسیاری در فناوری و شیوههای آموزشی بودهایم، عنوان کرد: به نظر میرسد که بسیاری از دستگاهها و ابزارهای فناوری قابل دسترسی کنونی، در درجه اول نیازهای اصلی جامعه را برطرف میکند و پشتیبانی بسیار کمتری از آموزش و سرمایهگذاری در شیوههای آموزشی غیرمتعارف میدهد.
وی ادامه داد: گرچه ما از پیشرفتهای فناوری استقبال میکنیم؛ اما معتقدیم که فناوریها باید در جهت تقویت خط بریل استفاده شود و نه جایگزین کردن آن. خط بریل همیشه از پیش تنها یک ابزار برای استفادهکنندگان آن بوده و خواهد بود. این خط، وسیله فوقالعادهای برای توسعه شایستگیها، استقلال و در نتیجه ابزاری برای برابری است.
رئیس دفتر منطقهای یونسکو بیان کرد: امیدوارم این رویداد فرصت مناسبی برای همه ما باشد تا اهمیت خط بریل را به یاد بیاوریم و به تلاشهای مضاعف خود در ترویج استفاده از این خط ادامه بدهیم. میخواهم صحبتهای خودم را با شعری از شاعر سنگالی به نام «اوسینو گی سوسان» تمام کنم. این شعر در مورد یک اقلیت محلی سنگال بهنام «Wolof» است؛ لیکن خرد و زیبایی این شعر دلیل جمعشدن امروز ما نیز هست. شعر چنین میگوید «زبان ما همه اشک میریزد زیرا فرزندانش ترکش کرده و با باری سنگین رهایش میکنند». بیایید دست به دست یکدیگر بدهیم و خط بریل را تنها نگذاریم.
*در ادامه این مراسم، نوش آفرین انصاری استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر علوم کتابداری و اطلاع رسانی و دبیر شورای کتاب کودک نیز گفت: شورای کتاب کودک نهادی ۵۷ ساله است که تجربههای فراوانی را طی چندین سال فعالیت خود کسب کرده است.
وی با تأکید بر ترویج کتابهای حسی-لمسی ادامه داد: ترویج و توسعه این دسته از کتابها به نوعی وسعت بخشیدن به جهان دیدن و حس کردن برای قشر نابینا و کم بینا است.
انصاری با انتقاد از عدم تکثیر کتابهای حسی لمسی در ایران، افزود: هم اکنون کتابی که با عنوان" گیاهان" توسط سمانه نادری از اعضای شورای کتاب کودک تهیه شده به دست هزاران نفر در جهان رسیده است اما متأسفانه فرزندان این سرزمین از این کتاب محروم هستند.
این نویسنده ادامه داد: متأسفانه هم اکنون گروههای تکثیر کننده برای کتابهای حسی-لمسی وجود نداشته و فعالیت ندارند، در این بین یک مؤسسه بزرگ فرانسوی با عنوان انگشتان رویایی کتابهای بینظیری را در این حوزه تولید میکند.
انصاری تأکید کرد: باید به نابینایان فرصت رویاپردازی داده شود و در این باره میتوان گفت این نوع از کتابها فرصت پرواز و رویا را برای این قشر فراهم میکند.
پژوهشگر علوم کتابداری و اطلاع رسانی ادامه داد: بسیاری از اتفاقات مهم که در شورای کتاب کودک رخ داد مربوط به سالهای شصت و هفتاد میشود که پیمان نامههای بزرگی در جریانهای بین المللی به تصویب رسید و یونسکو در آن سال بحث کتاب برای همه را مطرح کرد.
وی همچنین با انتقاد از عدم ورود و فعالیت کتابخانهها به بحث بریل، اضافه کرد: آیا چنین سرویسهایی در کشور ارائه میشود؟
این پژوهشگر گفت: هم اکنون نابینایان اسیر کتابهای درسی شدهاند، اما باید تلاش کنیم این زنجیرهها شکسته شود و این قشر از حوزه آموزش پا فراتر بگذارند و به حوزه لذت برسند.
وی همچنین با تأکید بر تأسیس موزه حسی-لمسی برای نابینایان، ادامه داد: ایده ایجاد موزه حسی-لمسی در کنار کتابهای حسی-لمسی و خط بریل بسیار مؤثر خواهد بود.
*در ادامه، حسین عبدالملکی، دبیر نخستین جشنواره ملی خط بریل فارسی (بریلفا) درباره اهمیت تأثیر برگزاری این جشنواره در فعالیت نابینایان در جامعه گفت: امروز که اختتامیه نخستین جشنواره ملی خط بریل فارسی برگزار میشود، به دلیل نگاه سازنده اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی است تا فرصتی را برای تمامی اقشار جامعه و از جمله نابینایان فراهم شود تا در کنار هم به منابع اطلاعاتی کتابخانه ملی دسترسی داشته باشند.
وی در ادامه ضمن قدردانی از مشارکت گسترده نابینایان در این جشنواره، بیانیه کمیته داوران نخستین دوره جشنواره ملی خط بریل فارسی (بریلفا) را قرائت کرد.
در این راستا وی گفت: جشنواره ملی بریلفا ضمن سپاسگزاری از تمامی شرکتکنندگان اعم از افراد، شرکتها، سازمانها و مؤسسات و هر شخصیت حقیقی و حقوقی که آثار خود را در یکی از چهار بخش «مقالهنویسی»، «دستاورد و فعالیت مؤثر»، «پژوهش» و «ایدههای خلاقانه» در زمینه بریل به جشنواره ارسال کردند؛ برگزاری این جشنواره را بهعنوان گامی رو به جلو در راستای پاسداشت «بریل فارسی» تلقی نموده و آن را رخدادی بایسته میداند.
بدون تردید وجود اهداف و کارویژههایی چون «حفظ و گسترش بریل فارسی»، فرهنگسازی و آگاهیافزایی نسبت به آن در بین نابینایان و جامعه»، «تبیین اهمیت بریل برای نابینایان» و «حساس نمودن نهادهای ذیربط به این حوزه» و البته «بازشناسی مشکلات و چالشهای پیشروی بریل» در پس این جشنواره، آنرا به رخدادی اثرگذار، راهبردی و البته ضروری بهویژه با توجه به شرایط کنونی بریل فارسی تبدیل کرده است.
عبدالملکی افزود: این جشنواره ابتدا با عنوان «نخستین دوره جشنواره ملی مقالهنویسی نابینایان ایران به بریل (منابر)» نامگذاری، و تمرکز اصلی خود را صرفاً بر مقالهنویسی نابینایان به بریل براساس محورهای اعلام شده قرار داده بود که البته محورها نیز عمدتاً براساس مشکلات و چالشهای پیشروی افراد با آسیب بینایی و بهویژه خط بریل فارسی طرح شده بود.
اما با توجه به استقبال فراوان افراد، ان جی اوها و سازمانهای مختلف و تماسها و رایزنیهای متعدد با کتابخانه ملی برای امکان شرکت، معرفی و بازنمود سایر فعالیتها و اقدامات انجام شده در حوزه بریل، سرانجام با افزودن بخشهای جدیدی به جشنواره موافقت شد. از آنجا که جشنواره در شکل جدید خود و با افزوده شدن بخشهای جدید بر تمامی ابعاد حوزه بریل فارسی تمرکز یافته بود؛ بنابراین، عنوان جشنواره نیز به «نخستین دوره جشنواره ملی خط بریل فارسی (بریلفا)» تغییر یافت.
زمان ارسال آثار به جشنواره ملی بریلفا به سبب تماسهای متعدد و استقبال بالا، دو بار تمدید شده و تعداد آثار دریافت شده تا دهم آذرماه سال جاری که آخرین مهلت ارسال آثار بود، از برآورد مورد انتظار بسیار فراتر رفت.
مسئول کمیته داوران جشنواره بریلفا ادامه داد: در مجموع ۲۱۴ اثر در زمینههای مختلف مرتبط با حوزه بریل دریافت شد که بیانگر ظرفیتهای بالای موجود در حوزه بریل فارسی که بعضاً نیز مغفول ماندهاند، است.
در بخش مقالهنویسی به بریل از ۷۴ مقاله دریافتی، ۳۱ مقاله به مرحله دوم داوری راه یافته و هر یک از مقالات توسط دو داور ارزیابی شد. نبود پیشینه مناسب در زمینه بریل به سبب تعداد اندک پژوهشهای انجام شده در این حوزه در کشور به شکلی مشهود در تمامی مقالات ارسال شده قابل ملاحظه بود.
همچنین، وجود اغلاط املائی بعضاً فاحش در مقالات بیانگر عدم دسترسی مناسب و کافی افراد نابینا به منابع اطلاعاتی تبدیل شده به بریل است. اغلاطی که بعضاً در نوشتههای یک دانشآموز نیز قابل مشاهده نیست.
نقطه حائز اهمیتی دیگر، کاربست یک نگاه ترویجی در قریب به اتفاق مقالات و مبتنی نبودن آنها بر پژوهش بود، که خود توجه بیشتر به انجام پژوهشهای مختلف در حوزه بریل ضروری است.
دبیر بریلفا ادامه داد: آثار دریافتی در بخش دستاوردهای مؤثر در حوزه بریل در قالب هفت محور «افراد مؤثر در حوزه بریل»، «بریل و فناوری»، «حفظ و گسترش بریل»، «بریل و فرهنگسازی»، «بریل و آموزش»، «بریل و زندگی روزمره» و «مؤسسه برتر حوزه بریل» طبقهبندی شده و هر یک از آثار متناسب با محور خود، توسط دو داور متخصص در آن زمینه مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت و سپس مبتنی بر ارزیابیهای انجام شده در کمیتهای با حضور سه تن از مسئولین و متخصصین مرتبط با حوزه نابینایان و بریل، افراد «برگزیده» و «شایسته تقدیر» در محورهای مختلف پس از بحثها و بررسیهای فروان تعیین شدند.
در بخش دستاوردهای مؤثر در بریل و محورهای مختلف آن، مجموعاً ۱۱۷ اثر به جشنواره ارسال شد. نکته حائز اهمیت در زمینه این بخش، وجود ظرفیتهای مغفول مانده و ناشناخته فراوان و البته وجود کارهای موازی انجام شده در حوزه بریل فارسی است که طبعاً موجب اتلاف وقت، صرف هزینههای زیاد و نیز کمتوجهی به برخی بخشهای دیگر میشود.
از سوی دیگر، کمیته داوران در دو محور «بریل و آموزش» و «بریل و زندگی روزمره» به دلیل مشکلات و مسائل فراوانی که وجود دارد و نیز پایین بودن سطح امتیازات، هیچ برگزیده یا شایسته تقدیری را اعلام نکرد.
از اینرو، این دو حوزه بسیار مهم، نیازمند توجه جدی از سوی نهادهای ذیربط و ان جی اوها و انجمنهای فعال در حوزه افراد با آسیب بینایی است.
عبدالملکی در ادامه اشاره کرد: در بخش پژوهش نیز در مجموع ۲۳ اثر در قالب طرح، کتاب، پایاننامه و مقاله به جشنواره ارسال شد، بنابراین با تصمیم کمیته داوران، محورهای مختلف بخش پژوهش با یکدیگر ادغام شده، و صرفاً یک رتبه برگزیده و شایستهتقدیر تعیین شد. از اینرو، همانطور که پیشتر نیز گفته شد، پژوهش در حوزه بریل بهویژه با توجه به چالشها و مشکلات فراوان کنونی و اندک بودن پژهشهای انجام شده، توجهی جدی را میطلبد.
همچنین، به سبب اضافه شدن دیرهنگام بخش «طرحها و ایدههای خلاقانه» و نیز محدودیتهایی که در آبانماه در زمینه اینترنت ایجاد شد، آثار ارسالی در این بخش به حد نصاب نرسیده، بنابراین بخش طرح و ایده و آثار مرتبط با آن به فراخور موضوع و با هماهنگی صاحبان اثر در قالب بخشهای دیگر ادغام، و مورد داوری قرار گرفت.
عبدالملکی در ادامه یادآور شد، همانطور که در شیوهنامه منتشره از سوی کتابخانه ملی نیز ذکر شده بود، برای پاسداشت و بازترسیم فعالیتهای انجام شده در حوزه بریل فارسی و بازنمایی ظرفیتهای کنونی آن، جشنواره ضمن الویتدهی به آثار ارسالی متناسب با ظرفیتهای خود، سایر فعالیتهای انجام شده در حوزه بریل را بهویژه افراد مؤثر در زمینه بریل فارسی رصد کرد که بررسی این فعالیتها و ظرفیتها نیز در ارزیابیهای کمیته داوران لحاظ شد.
دبیر جشنواره بریلفا درباره کمیتههای داوری گفت: در جشنواره ملی بریلفا و در بخشهای مختلف آن، در مجموع ۴۱ داور همکاری داشتند که در این راستا ضمن بهرهگیری از نظرات و ارزیابیهای ۳۴ داور افتخاری در قالب دو کمیته، «داوری مقالات» و «داوری بخش دستاوردها و پژوهش» جمعبندیهای نهایی انجام شد.
وی ادامه داد: در بخشهای مختلف نخستین دوره جشنواره ملی بریلفا و با جمعبندیهای انجام شده توسط کمیته داوران، مجموعاً «۸ رتبه برگزیده» و «۹ رتبه شایسته تقدیر» و «یک پیشکسوت» در حوزه بریل اعلام شد.
عبدالملکی در خاتمه گفت: در پایان ضمن پاسداشت تمامی زحمات بیشائبه مدیران و مسئولین سازمان اسناد و کتابخانه ملی و بهویژه رئیس محترم سازمان اسناد و کتابخانه ملی، سرکار خانم اشرف بروجردی که این بستر مهم را در راستای بازترسیم اهمیت بریل فارسی و توجه به آن از سوی نابینایان، نهادهای ذیربط و ان جی اوهای مرتبط و جامعه فراهم کردند، امید آن داریم که برگزاری چنین جشنوارهای منجر به برداشته شدن گامهای مؤثر از سوی تمام دستاندرکاران و ذینفعان مرتبط با حوزه بریل، گذار از نگاههای جزیرهای و ایجاد رویکردی هم افزاتر در بین آنها شود و در راستای برونرفت و راه حل یابی مشکلات و چالشهای بریل فارسی و استفاده حداکثری و البته بهینه از ظرفیتهای آن در تأمین نیازهای اطلاعاتی و تأمین منابع اطلاعاتی نابینایان اقدامات مهمی انجام شود.
همچنین امید داریم که دورههای بعدی نیز برگزار شده و پیشنهاد میشود که کمیتهای برای مشاوره در زمینه سیاستگذاری و ارزیابی بریل فارسی با مشارکت فعال تمامی کارگزاران و مرتبطین به این حوزه در سازمان اسناد و کتابخانه ملی بهعنوان حافظه ملی ایرانیان و یک قطب فرهنگی مهم که حفاظت، اشاعه و حراست از اطلاعات مکتوب و غیرمکتوب را بهعنوان حوزه مأموریتی مهم خود برعهده دارد، ایجاد شود.»
*سخنران بعدی سید جواد حسینی رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی نیز در ادمه این مراسم اظهار داشت: هم اکنون هفت گروه دانش آموز که دارای مشکلات بینایی، شنوایی، جسمی–حرکتی، چند معلولیتی، اتویسم، ناتوانان ذهنی و مشکلات ویژه یادگیری هستند، مورد توجه حوزه آموزش و پرورش بوده و در جهت پیشبرد اهداف برای این دسته از دانش آموزان برنامههای جامعی پیش بینی شده است.
رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی با بیان اینکه۸۰ هزار دانش آموز در سطح کشور در هفت گروه قرار دارند، افزود: نابینایان از حیث فراوانی در زمره ششمین گروه جای دارند. در این میان باید گفت بیش از ۷۰هزار دانش آموز استثنایی در مدارس عادی مشغول تحصیل هستند.
حسینی فراگیرسازی را از سیاستهای آموزش و پرورش برشمرد و ابراز داشت: فرایند فراگیرسازی در دهههای اخیر به میزان ۸۲ برابر انجام شده است.
وی دانش آموزان با آسیب بینایی را بیش از ۲هزار و ۱۳۵ نفر عنوان کرد و گفت: تاکنون یک هزار و ۶۰۰ مدرسه خاص وجود دارد و نزدیک به ۲۴هزار معلم استثنایی کار، فعالیت میکنند.
رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی با اشاره به فعالیت ۸۰۰ مرکز پشتیبانی، تصریح کرد: این مراکز ۱۲هزار مدرسه فراگیر را پشتیبانی میکنند.
حسینی با تأکید بر ضرورت توجه به اصل تطابق در فرایند آموزشی کودکان استثنایی، گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران امروز در این راستا گامهای خوبی برداشته است.
وی تصریح کرد: لازم است کتاب درسی، کالبد مدرسه، معلم، خانواده دانش آموزان و جامعه با رویکرد توانمندسازی جامعه محور در تطابق سازی دانش آموزان با نیازهای ویژه قرار گیرند.
رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی به مناسب سازی مدارس برای این دسته از دانش آموزان اشاره کرد و گفت: تا پایان سال جاری این مهم در ۱۵ استان کشور و تا پایان سال آتی در تمام استانهای کشور اجرایی خواهد شد.
وی در ادامه در خصوص راه اندازی نهضت بریل آموزی و رونمایی از ۶۰ عنوان اثر و کتاب قدردانی کرد و افزود: کارگاههای آموزشی برای آموزش و پرورش به ویژه استثنایی بسیار حائز اهمیت بوده و اینکه که از ۲۳ دوره به ۶۶ دوره افزایش داده شده ، بسیار ارزشمند است.
*آخرین سخنران این مراسم اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بود.
وی با بیان اینکه یک الی پنج درصد از منابع اطلاعاتی مکتوب در اختیار نابینایان قرار دارد، گفت: کم توجهی به خط بریل باعث میشود، محدودیتی مضاعف در زمینه دسترسی به اطلاعات برای این افراد ایجاد شود و در نتیجه، شکاف اطلاعاتی موجود پررنگتر شود.
اشرف بروجردی در ادامه اظهار داشت: ابداع خط یکی از بزرگترین دستاوردهای تاریخ تمدن بشر است. این کشف تا آنجا اهمیت دارد که سرآغاز تاریخ را با کشف آن یکی میدانند و به عنوان یکی از ارکان اصلی، ماندگار و یکی از عوامل مهم هویتساز هر جامعهای به شمار میرود که تداوم بخشی و ایجاد مانایی در مستندسازی حیات اجتماعی و فرهنگی را فراهم میسازد.
بروجردی با بیان اینکه خط برای هر فرهنگ، تمدن و قوم، یک بُعد هویتی مهم به شمار میرود، گفت: از بین رفتن و یا کمرنگ شدن یک خط در واقع، بخشی از هویت و سابقه معرفتی فرهنگی یا قومی که آن خط به او اختصاص یافته است را دچار اشکال میسازد.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، ادامه داد: از زمان اختراع خط، تمامی خطهای ابداع شده و مکانیزم استفاده از آنها براساس قوه باصره بوده است چون «چشم» مهمترین کانال دریافت اطلاعات و داده محسوب میشود و از اینرو بخشی از هر جامعه که از نعمت بینایی محروم بودند، امکان استفاده از خط را نداشتند.
وی استفاده از قوه شنیدن و روشهای شفاهی را از گذشته وجه بارز تلاش برای توانمندسازی نابینایان و دریافت اطلاعات توسط آنها بیان کرد و گفت: نحوه بهره گیری نابینایان از اطلاعات مکتوب و مشارکت فعال در این زمینه همواره دغدغه بوده است.
بروجردی ادامه داد: سواد خواندن و نوشتن از طریق گوش و شنیدن محقق نخواهد شد، بنابراین برخی از افراد در تمدنها و فرهنگهای مختلف به دنبال آن بودهاند که راهی برای باسوادکردن افراد نابینا و استفاده آنها از خط بیابند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، گفت: همواره به علت «تفاوتهای فراوان بین قوه لامسه و بینایی و ظرفیتهای این دو»، «دشوار بودن و جاگیر بودن فراوان برجسته سازی نوشتههای بینایی» و «نبود امکان آموزش آسان به افراد نابینا» این تلاشها ثمرهای نداشته و یا با موفقیت و فراگیری حتی در سطح محدود نیز مواجه نشده است.
وی در ادامه به تشریح تاریخچه ابداع خط بریل پرداخت و گفت: بریل یک نظام دریافت اطلاعات مبتنی بر لمس کدگذاری شده است و در واقع، محصول انباشت تلاشهای فراوان انجام شده از زمان اختراع خط تا قرن نوزدهم برای سهیم کردن نابینایان در سواد، و خواندن و نوشتن و دارای خط شدن محسوب میشود.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به اهمیت «روز جهانی بریل» گفت: اختراع لویی بریل باعث شد نابینایان از یکی از محرومترین اقشار اجتماعی به افرادی که امکان خواندن و نوشتن و حضور در اجتماع را دارند، تبدیل شوند و امکان بروز استعدادها و توانمندیهای آنها فراهم شود و این خود ابداعی مثالزدنی است.
وی ادامه داد: خط بریل با تمام محدودیتهایش نسبت به روشهای پیشین ابداع شده دارای ظرفیتهای بینظیری است و باید امروز در راستای حفظ و گسترش آن و چارهاندیشی درباره مشکلات و چالشهایی که پیشروی بریل وجود دارد، تلاش کنیم.
بروجردی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران را به عنوان یک قطب فرهنگی کشور و حافظه ملی ایرانیان برشمرد و گفت: این سازمان در راه حفظ و گسترش بریل فارسی و ایجاد هم افزایی در بین همه نهادی ذیربط در جهت استفاده بهینه از آن و رفع مشکلات پیشروی بریل از هیچ اقدامی فروگذار نخواهد کرد.
بروجردی در پایان نکات و پیشنهاداتی را به منظور استفاده حداکثری از ظرفیتهای بریل ارائه کرد از جمله:
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و معاونت علمی ریاست جمهوری میتوانند از طریق شرکتهای دانش بنیان و پارکهای علم و فناوری در زمینه تلفیق «بریل و فناوری» و حمایت از محصولات فناورانه موجود و نیز سختافزارها و نرمافزارهای جدید در حوزه بریل گام بردارند.
تبصره ۱۱ تصویبنامه شهریور ۱۳۹۴ هیات دولت، ظرفیت بسیار مناسبی است که توجه ویژه و جدی به آن میتواند در بهبود شرایط چاپ و انتشار منابع اطلاعاتی به بریل بسیار مناسب باشد.
آشناسازی جامعه با بریل و امکانهای پیشروی افراد نابینا در قالبهای مختلف و بهویژه برای کودکان، در دغدغهمند کردن و همراهتر کردن جامعه و آشنایی بیشتر آحاد مردم با بریل مؤثر خواهد بود. لذا از صدا و سیما و نهادهای اثر گذار درخواست میشود که در ارائه اطلاعات لازم کوتاهی نکنند.
توجه ویژه به بخشهای نابینایان در کتابخانهها و دانشگاهها و تهیه منابع اطلاعاتی بریل برای دانشجویان نابینا و نیز مراجعه به کتابخانهها طبعاً در کاهش شکاف اطلاعاتی بین نابینایان و افراد بینا مؤثر خواهد بود.
تدوین یک سیاست مدون و جامع در حوزه بریل با لحاظ تمام مؤلفههای مربوط به آن و عملیاتی سازی صحیح این سیاستها قادر خواهد بود شرایط بهتری را برای خط بریل رقم بزند.
کمک به بهره مندی نابینایان از تکنولوژیهای جدید از جمله فراهم کردن کامپیوترهای مجهز به خط بریل. و از آنجا که هزینه این دستگاهها گران است پیشنهاد میشود در خدمات بیمهای لحاظ شود.
*در پایان این آیین، از برگزیدگان جشنواره ملی بریلفا در بخشهای مختلف با اهداء تندیس، لوح تقدیر و هدایای نقدی تجلیل شد. برگزیدگان بخشهای مختلف بریلفا عبارت است از:
۱- بخش مقاله نویسی: در این بخش سه برگزیده و دو شایسته تقدیر معرفی شد.
برگزیده: جعفر حسینی با مقاله «شیوه آموزش خط بریل» ؛
برگزیده: حسن عبدلی با مقاله «جایگاه منابع بریل در میان منابع اطلاعاتی مورد نیاز نابینایان»؛
برگزیده: معصومه سلطانی با مقاله «جستاری پیرامون نقاط آسیب پذیر خط بریل در کاهش شکاف اطلاعاتی»؛
شایسته تقدیر: علیرضا علیوردیلو با مقاله «بایستههای حقوقی یکپارچه سازی دسترسی به منابع بریل در حقوق ایران با رویکرد به کنوانسیون حقوق معلولان»
شایسته تقدیر: محمد کریمی با مقاله «نقش خط بریل در حفظ قرآن کریم»
۲-بخش دستاوردها:
الف: افراد مؤثر در زمینه بریل
برگزیده: محمد حسن وجدانی نژاد
شایسته تقدیر: علی اکبر جمالی
شایسته تقدیر: محمد جان زیدی
ب: حوزه بریل و فناوری:
برگزیده: شرکت دانش بنیان پکتوس
شایسته تقدیر: محمدرضا راشاد به سبب «ایجاد و توسعه جداول ورودی و خروجی بریل-کامپیوتر فارسی در لیب لویی»
ج: حفظ و گسترش بریل فارسی:
برگزیده: روزنامه ایران سپید
شایسته تقدیر: مجله رشد روشن
د: فرهنگسازی در حوزه بریل:
برگزیده: امتیاز لازم کسب نشده است
شایسته تقدیر: «برنامه شش نطقه»، رادیو تهران
ه: بریل و آموزش:
نفر برگزیده: امتیاز لازم کسب نشد
شایسته تقدیر: حد نصاب لازم کسب نشد
و: مؤسسه برگزیده در زمینه بریل:
برگزیده: مرکز نابینایان رودکی
شایسته تقدیر: مؤسسه فرهنگی قرآنی روشندلان
ز: بریل و زندگی روزمره
نفر برگزیده: امتیاز لازم کسب نشد
شایسته تقدیر: حد نصاب لازم کسب نشد
۳- پژوهش در حوزه بریل:
برگزیده: محمدرضا ظروفی (دایره المعارف بریل فارسی)
شایسته تقدیر : محمد نوری (نگارش کتابها و مقالات مختلف در زمینه بریل)
۴-پیشکسوتان حوزه بریل:
قاسم مهر علیزاده
**از دیگر برنامههای این مراسم، دکلمه شعری در زمینه بریل توسط مهین زورقی (شاعر نابینا) با همراهی ویالون استاد نصراله شیرین آبادی و نیز اجرای سه قطعه از سوی «گروه کُر ماهبانگ» بود.
همچنین در حاشیه این مراسم ضمن رونمایی از اولین ماشین چاپگر بریل خانگی قابل حمل، نمایشگاه بریل با حضور مسئولان حاضر در این مراسم نیز افتتاح شد.
در این نمایشگاه شرکتها و مراکزی چون: شورای کتاب کودک، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، دفتر فرهنگ معلولین، مؤسسه بادبادک، شرکت پکتوس، مرکز نابینایان رودکی، بخش نابینایان کتابخانه آیت الله خامنهای قم، شرکت صنایع آموزشی، مؤسسه فرهنگی قرآنی روشندلان اصفهان و شرکت سفیر ثریا حضور داشتند و آخرین دستاوردهای خود در زمینه منابع بریل، کتابهای حسی-لمسی و وسایل و تجهیزات مربوط به این حوزه را به معرض دید علاقمندان قرار دادند.
یکی از نکات قابل توجه این نمایشگاه، وجود نقشههای فرش بریل به همراه دو تابلو فرش متعلق به ناهید شیخه پور، فرش باف نابینا بود که بسیار مورد استقبال بازدیدکنندگان قرار گرفت.
اختتامیه جشنواره ملی خط بریل فارسی (بریلفا) به دلیل نزدیکی روز جهانی بریل (۴ ژانویه) برابر با ۱۴ دی با ایام امتحانات دانشگاهها و مدارس و در نتیجه عدم امکان حضور و استفاده دانشجویان و دانش آموزان نابینا از اختتامیه جشنواره؛ با پیشنهاد و پیگیریهای متعدد دوستان نابینا زودتر از موعد مقرر و در ۲۶ آذرماه سال جاری برگزار شد، تا پیشوازی باشد برای «دویست و یازدهمین زادروز لویی بریل» که نبوغش تبدیل شد به «خط سپیدی به وسعت دیدن» برای آنان که نمیبینند و حتی شاید تجربهای هم از رنگ سپید ندارند